مقاومت ایرانی ها در برابر تغییر
مقاومت در برابر تغییر یکی از اصول شناخته شده مدیریتی هست. خواه این تغییر فوت یکی از نزدیکان باشد و یا ورود تکتولوژی جدید به شرکت و یا هر چیز دیگری. جالب هست بدانید که شخصی به نام طیب که احتمالا یک ایرانی هست، بیش از هر محقق دیگری در دنیا روی این موضوع کار کرده است. خود من به عنوان یک ایرانی هم در تحقیقات آکادمیک و هم تجارب مدیریتی کلان و مشاوره در سطوح مختلف ستادی وزارتخانه ها، سازمانها، هلدینگ ها، شرکتهای دولتی، خصوصی و خصولتی انواع و اقسام رفتارهای مقاومتی را تجربه کرده ام. کلا در دنیا یک الگوی کلی برای مقاومت در برابر تغییرات محیط اطراف وجود دارد که اساسا از تحقیقات خانم کوبلر-روز(Elisabeth_Kübler-Ross) اقتباس شده است(اگر چه مدلهای دیگری نیز وجود دارد). طبق این مدل مراحل (stage) ذیل در هنگام بروز یک تغییر سازمانی معمولا رخ می دهد:
- شک:تعجب از بروز رخداد
- عدم پذیرش:نپذیرفتن. در جست و جوی شواهد برای ثابت کردن درست نبودن رخداد
- انفعال: تشخیص اینکه شرایط متفاوت شده است.
- افسردکی: نداشتن انرژی و توان
- تجربه:انگیزه اولیه برای تجربه شرایط جدید
- تصمیم: یادگیری اینکه در شرایط جدید چگونه کار کنیم
- انطباق: با شرایط جدید منطبق شدن
ما ایرانی ها مانند سایر اقوام ونژادها در برابر تغییر مدل مقاومتی فوق را طی می کنیم. موضوع مهم میزان انرژی لازم برای طی کردن هر کدام از این مراحل و مدت زمانی هست که در آن مرحله(stage) ممکن هست که متوقف شویم. بر اساس تحقیقات میدانی و بررسی هایی که صورت گرفت، ایرانی ها در همان ابتدای کار و در مراحل شک و عدم پذیرش(Shock& Denay)بیشترین مقاومت را از خودشان در برابر تغییر نشان می دهند. این مقاومت به حدی است که احتمال به شکست کشانیدن کل پروژه وجود دارد، چیزی که خود به دفعات شاهد آن بوده ام. به عبارت دیگر انرژی زیادی صرف گذر از این مراحل می شود. خیلی از پروژه های ایرانی یا در این مرحله شکست می خورند و یا با تاخیر بسیاری همراه شده و حتی فلسفه وجودیشان تحت تاثیر قرار می گیرد و جایگزین می شوند. جالب توجه اینکه در عین وجود این خصلت که ریشه آن را در ژنتیک و مسایل تاریخی می توان جست و جو نمود اما در صورت پذیرفتن هر گونه تغییر و نهادینه شدن آن در ذهن و سازمان مربوطه، ذی نفعان به شدت از آن محافظت نموده و دیگر نمی توان به آسانی آن را جایگزین نمود. به عبارت دیگر مرحله Integration به حدی مستحکم خواهد بود که دیگر نمی توان نام تغییرات روی آن گذاشت و همه چیز به شکل عادی و پیچیده در تاد و پود سازمان و فرهنگ آن پیش می رود.